Φρούτα
Ελαιογραφία σε μουσαμά 60 Χ 90 εκατοστά , δουλεμένη με σπάτουλα.
Αντώνης Γιάγκος, 1994 Νίκαια Λάρισας.
Λέμε: Έρανος υπέρ ...απόρων κορασίδων!!! ...που λέει ο λόγος! Λέμε επίσης : Ψηφίζω ( ή είμαι ) υπέρ της απαγόρευσης του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους!
Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε κι άλλα τέτοια παραδείγματα: Υπέρ του χαρακτηρισμού ....αυτών των πράξεων ως τρομοκρατικών. Υπέρ της ελεύθερης οικονομίας, ...υπέρ της μείωσης των φόρων κλπ.
Λέγοντας αυτές τις εκφράσεις εννοούμε: για τα άπορα κορίτσια, για την απαγόρευση του καπνίσματος, για το χαρακτηρισμό των πράξεων και ...για τη μείωση των φόρων.
Όταν , όμως, λέμε: Είμαι φιλότιμος υπέρ του δέοντος! ....τι εννοούμε;
Είμαι φιλότιμος για το δέον (δηλαδή , το πρέπον) ;
Θα μπορούσαμε να εννοούμε κι αυτό! Αυτό, όμως, θέλαμε να πούμε;
Μάλλον όχι!
Είναι φανερό, πως ο ομιλών θέλει να τονίσει και να δώσει έμφαση στο γεγονός, ότι είναι φλότιμος περισσότερο από όσο πρέπει.
Η λέξη ¨υπέρ¨ ( πρόθεση λέγεται στη γραμματική ) είναι λίγο ιδιότροπη, όπως άλλωστε κι άλλες προθέσεις.
Η ιδιοτροπία της έγκειται στο γεγονός ότι αλλάζει τη σημασία της ανάλογα με την πτώση που την ακολουθεί:
Υπέρ του = για τον, για χάρη του (χαριστική)
Υπέρ τον = πέρα από , πάνω από, περισσότερο από ( υπερβατική).
Μετά από αυτές τις εξηγήσεις, νομίζω, γίνεται αντιληπτό πως το σωστό είναι να πούμε:
Είμαι φιλότιμος υπέρ το δέον. Δηλαδή πέρα από το πρέπον, το αναγκαίο, το απαραίτητο. Με άλλα λόγια ....περισσότερο από όσο χρειάζεται.
Εκτός κι αν πούμε: Είμαι φιλότιμος πέραν του δέοντος!
Ναι! Αυτό είναι σωστό, αλλά ακριβώς αυτό είναι που μας παρασύρει! Διότι η λέξη ¨πέρα¨ ή πέραν¨ συντάσσεται με γενική. Δηλαδή: πέραν του, ή στη δημοτική: πέρα από.
Την επόμενη φορά, λοιπόν, μην πείτε πως είστε ...για το πρέπον, αλλά πέρα από το πρέπον! Με άλλα λόγια, όχι υπέρ του δέοντος, αλλά υπέρ το δέον!
